لوگوی دوزلی بوک
تخفیف‌های گروهی !
کتاب من کی ام
پرورش مهارت حل مساله در کودکان
تربیت فرزند ۱۳۹۸/۰۴/۲۱

پرورش مهارت حل مساله در کودکان

فهمیدن فرایند تفکر حل مسئله، باعث می شود که کودک مهارت حل مسئله شان را تقویت کنند. می توانید با توضیح این فرایند در زمانی که خودتان مشغول حل یک مسئله هستید، این استراتژی را برای کودک مدل کنید.

مهارت حل مسئله، بنیاد تمام زمینه‌های دانش مانند ریاضیات، علوم  و هنر است. چه کودک خردسالی که می خواهد بیابد لکه خیس فرش از چی بوجود آمده و چه دانشمندی که می خواهد درمانی برای سرطان کشف کند، هر دو یک فرایند یکسان تفکر و حل مسئله را به کار می گیرند. با یادگرفتن روش حل مسئله است که کودکان مهارت های فکری شان را تقویت می کنند. همچنین آموزش مهارت حل مسئله به کودکان باعث افزایش توانمندی‌های عاطفی، اجتماعی، جسمی، زیباشناسی و اخلاقی آن‌ها می شود.

مهارت حل مساله به معنی فرایند تفکر منطقی است که به فرد کمک می­‌کند، هنگام رویارویی با مشکلات راه ­حل­‌های متعددی را جستجو کند، سپس بهترین راه را انتخاب نماید. تحقیقات نشان می‌­دهد که کودکانی که آزادانه با وسایل بازی، بازی می‌کردند و به کودکانی که روش حل مساله را مشاهده می ­کردند نسبت به گروهی که نه با وسایل بازی، بازی می­ کردند و نه حل مساله را مشاهده کرده بودند، موفق ­تر بودند.

کودکان هر روز با مسائل و مشکلات زیادی برخورد می‌کنند. مشکلاتی از قبیل مشکل تحصیلی، مشکل با همسالان، مشکل در رشته ورزشی، مشکل در انجام کارهایشان یا حتی تصمیم گیری در انتخاب لباس و پوشش مناسب در محیط‌های مختلف و غیره همگی مسائلی هستند که مراحل رسمی آموزش حل مسئله می‌تواند، سودمند باشد.

برخی از راهکارهایی که بستر مناسبی را برای پرورش مهارت حل مسئله کودک ایجاد می کنند، عبارتند از :

  • ترغیب مشارکت کودکان: الگوهای ارتباطی اعضای خانواده بایستی به گونه ای باشد که به کودکان و توانایی ها و افکار آنها توجه
  • شود. مشارکت کودکان در تصمیم گیری های مرتبط با آنها و به کارگیری فکر آنها در مهارت حل مسئئله کودک موثر است.
  • عدم سرزنش آنها: در صورت اشتباه کردن کودکان یا تصمیمات نادرست آنها از برخوردهای تند و یا سرزنش جلوگیری کنید. این برخوردهای مانع از پرورش مهارت حل مسئله می شوند.
  • بکارگیری بازی: در قالب بازی می توان راه کارهای حل مشکلات و شناسایی علل چالش ها را مورد بررسی قرار داد.
  • بکارگیری داستان: گقتن داستان و قصه و بیا موقعیت های چالش بر انگیز و حل آن توسط شخصیت های داستان می تواند از لحاظ ذهنی به کودک کمک کند.
  • توضیح به کودک و تبیین مسائل: در بسیاری موارد زمانی که دیگران یا خود شما با مشکلی رو به رو می شوند می توانید به کودکن راه کارهای آن را توضیح دهید. بخصوص زمانی که برای همسالان کودک اتفاقی صورت می گیرد.
پرورش مهارت حل مساله در کودکان

کودکان باید در یک فرایند تکرار شونده و منظم، مهارت حل مسئله را یادبگیرند. برای این منظور، لازم است که اقدام های زیر صورت گیرد:

1- فراهم کردن یک محیط حل مسئله
کودک‌تان باید بداند که اشکالی ندارد اگر اشتباه کرد و به این خاطر تنبیه نشود. و اینکه کودک متوجه شود که قضاوت‌ها و راه حل هایشان ارزشمند است؛ حال چه درست باشند چه غلط. به خاطر داشته باشید که شما می خواهید تفکر حل مسئله را تقویت کنید که نیازمند این است که تمامی گزینه های حل یک مسئله باید استخراج شود. اگر کودکتان جواب به ظاهر بی ارتباطی داد، هرگز او را مسخر نکنید و به او نخندید. کودک شما می خواهد که عقایدش شنیده شده و جدی گرفته شود. اگر شما به راه حل های کودکتان توجه کرده و او را تشویق کنید که راه حل های خلاقانه تر ارائه دهد، علاقه کودک به حل مسئله، افزایش می یابد.

2- ایجاد زمان برای حل مسئله
فرایند یافتن راه حل برای مسئله و آزمون راه حل در عمل، نیاز به زمان دارد. سعی و خطا، یکی از بخش های حیاتی برای یادگیری مهارت حل مسئله است. زمانی را بر اساس یک دوره منظم، مانند بعد از ظهرهای آخرهفته، کنار بگذارید تا به همراه فرزندتان در یک فعالیت حل مسئله، مشغول شوید.

3- فراهم کردن مکانی برای حل مسئله
آزمون راه حل ها باید در محیطی ایمن انجام شود مانند چاله ماسه یا محوطه باغچه که بتوانید همراه با کودکتان بازی کنید. چاله ماسه، جای خوبی است برای ایجاد موقعیت هایی مانند حفر تونل و یا ساختن یک رمپ. اجازه دهید که کودکتان از وسایلی که در اطرافش هستف استفاده کند. همچنین اگر بتوانید چند کودک هم سن وسالش را نیز وارد کنید، سودمند است زیرا باعث تقویت تعاملات اجتماعی می شود؛ از آنجائیکه کودکان سعی می کنند برای یافتن راه حل با یکدیگر به گفتگو بپردازند.

4- تدارک وسایل لازم
برای انجام بازی حل مسئله، کودک شما به موقعیت هایی نیاز دارد تا روش های گوناگون را به کار گرفته و تنوعی از ابزار و مصالح را داشته باشد. انعطاف پذیری مصالحی همچون ماسه، آب، بلوک، و مواد هنری برای کشف روش های گوناگون، ایده آل هستند. کودکان می توانند به راحتی راه حل هایشان را تست کنند و به مصالحشان، شکل های مختلفی بدهند.

وقتی کودکان مهارت حل مسئله را یاد می‌گیرند یک اعتماد به نفسی در توانایی‌شان برای تصمیم گیری صحیح در آنها ایجاد می‌شود
وقتی کودکان مهارت حل مسئله را یاد می‌گیرند یک اعتماد به نفسی در توانایی‌شان برای تصمیم گیری صحیح در آنها ایجاد می‌شود

5- آشنایی با روش حل مسئله
حل مسئله دارای یک فرایند منطقی است که باید آن را به کودک یاد داد:

  • ابتدا مسئله شناسایی شود
  • گزینه‌های مختلف برای حل آن تشخیص داده شود
  • هر کدام از راه‌ها بررسی و تحلیل شود
  • پذیرش و ارزیابی عواقب تصمیم
  • آموزش ارزشیابی مشکلات به کودکان

در مورد شناسایی مشکل با کودک صحبت کنید. گاهی اوقات فقط مطرح کردن و بیان مشکل می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند. بطور مثال یک کودک به مادرش بگوید، ” بچه‌ها زنگ تفریح من را بازی نمی‌دهند” در این حالت با گفتگو و بیان مسئله احساس راحتی و سبکی می‌کند.

وقتی کودک مشکل را توانست، تشخیص دهد به او یاد بدهید که چطور قبل از انجام هر اقدامی راه حل‌های مختلف را مطرح کنند. سعی کنید حداقل به چهار راه ممکن فکر کنند.سپس در مورد جوانب مثبت و منفی هر روش بحث کنید.به هیچ وجه راه حل‌هایی که مطرح می‌کند را رد یا مسخره نکنید. بگذارید، خودش فکر کند و آنها را ارزیابی کند.

خیلی مهم هست که کودکان تشخیص پیامدهای مثبت و منفی رفتارشان را یاد بگیرند.

وقتی کودکی بتواند گزینه‌های مختلف و پیامدهای ممکن انتخاب هر کدام از گزینه‌ها را تشخیص بدهد او می‌تواند بهترین تصمیم گیری را داشته باشد.

فهمیدن فرایند تفکر حل مسئله، باعث می شود که کودک مهارت حل مسئله شان را تقویت کنند. می توانید با توضیح این فرایند در زمانی که خودتان مشغول حل یک مسئله هستید، این استراتژی را برای کودک مدل کنید. برای اینکه به توجه کودکتان در فهم این فرایند جهت دهید، خوب است که پرسش هایی را از او بپرسید.
مثال هایی از پرسش های باز عبارتند از:

  • برای اینکه این کار کنه، چطوری باید ساخته می شد؟
  • چه کار دیگه ای می شه کرد؟
  • اگر این کار را انجام دهیم، به نظرت چه اتفاقی می افته؟
  • اگر خودت امتحان کنی، چطور می شه؟
  • به نظرت آیا راه دیگری هم وجود داره؟

6- انتخاب مسائل مناسب برای حل
از آنجای که کودکان بنا به طبیعتشان بسیار مایل هستند که دنیای اطرافشان را بیابند، یافتن مسئله مناسب، چندان سخت نیست. مسایلی که می توانید برای کودکان انتخاب کنید می تواند این باشد که دنیای فیزیکی، یا دنیای اجتماعی چگونه کار می کند. این ها جنبه هایی از زندگی است که کودکان در زندگی روزمره با آنها سروکار دارند.

برخی از مسائل مربوط به دنیای فیزیکی عبارتند:

  • وقتی در یک کفه ترازو، بار می گذاریم چگونه تعادل آن را حفظ کنیم؟
  • وقتی که ته یک بطری سوراخ است، چگونه آن را پر از آب کنیم؟
  • چگونه یک بند کفش را ببندیم؟
  • چطوری به بالای کابینت برسیم؟
  • چطوری یک تونل بزنیم زیر قصر ماسه ای، بدون اینکه خراب بشه؟

مثال هایی از مسائل مربوط به دنیای اجتماعی:

  • چطوری دوستمان را کمک کنیم تا گریه اش را متوقف کنه؟
  • چگونه با دوستی که زبان ما را بلد نیست، صحبت کنیم؟
  • برای مهمانی ات، چه کسانی را دعوت کنیم؟

وقتی کودکان مهارت حل مسئله را یاد می‌گیرند یک اعتماد به نفسی در توانایی‌شان برای تصمیم گیری صحیح در آنها ایجاد می‌شود. در صورتیکه کودکی فاقد قدرت حل مسئله باشد از انجام خیلی از کارها ممانعت کرده و سعی و تلاشی برای حل مشکل نمی‌کند. بعنوان مثال اگر کودکی در برابر طعنه و اذیتهای همسالان نتواند عکس‌العمل درست داشته باشد، او با مسئله به درستی برخورد نمی‌کند و ممکن هست از مدرسه متنفر شود. کیفیت نمرات درسی کاهش پیدا می‌کند و حتی ممکن است از مشکل سلامت جسمی شکایت کند و دچار درد معده یا سردرد شود.

مهارت حل مسئله به فرد کمک می کند تا با یافتن راه حل مناسب برای حل مشکل در مواجهه با چالش های زندگی، امکانات گوناگون پیرامون خود را شناسایی و از آن به منظور تصمیم گیری مناسب و حل مسئله در شرایط گوناگون استفاده کند. آموزش این مهارت های می تواند پیامدهای مهمی را برای کودکان در زمینه برقراری روابط بین فردی فراهم کند. برای مثال این مهارت ها باعث می شود کودکان در ارتباطات اجتماعی موفق تر عمل کنند و به رفتارهای سازش یافته و سطوح بالای حرمت خود دست یابد .

موارد مرتبط
مراقبت از پوست کودکان در تابستان
تغذیه با شیر مادر و 9 فایده آن برای کودک و مادر
بازی های در منزل مناسب کودکان زیر 6 سال (بخش اول)
مطالب مرتبط
کتاب اختصاصی فرفره جادویی من - آموزش مهارت‌های کودکان

کتاب اختصاصی فرفره جادویی من - آموزش مهارت‌های کودکان

لوگوی ساماندهی اینماد
تهران، بلوار کشاورز، ابتدای خیابان شانزده آذر، پلاک ۷۸، طبقه ۱۰، واحد ۱۰۱۰
خانه
سبد خرید ( ۰ )
محصولات
دوزلی بوک چیست؟
شرایط خرید
تخفیف ها
تماس با ما
مجله دوزلی بوک
پرسش های متداول
گردونه شانس