آشنایی با کتاب سواد مالی برای کودکان

درس اول - تصمیم گیری مالی

از آغاز تولد، برای هر کودکی امکان انتخاب وجود دارد. در اوایل تصمیم گیری با والدین است، ولی پیش از پایان سال اول زندگی، کودکان به قدری توانمند می‌شوند که برخی انتخاب های ساده را انجام دهند. اگر به کودکان فرصت داده شود راسا برای خودشان تصمیم بگیرند، در بزرگسالی کمتر با دشواری تصمیم گیری مواجه خواهند شد.
والدین باید بکوشند به جای تصمیم گیری از جانب کودکان، به آنان فرصت دهند تا خودشان دست به تصمیم گیری بزنند. بهترین کار آن است که، والدین نقش هدایت کننده، حمایت کننده و نقد کننده مهربان را داشته باشند.

با هدایت کودکان در تصمیم گیری‌هایشان برای آنان فرصت تجربه کردن ایجاد می شود و آنان جرات مورد نیاز برای انجام دادن کاری را به دست می آورند. جرات‌ورزانه رشد کردن، آینده کودکان را روشن تر می کند.
وقتی والدین در کنار کودکان باشند و از آنان در تصمیم گیری هایشان حمایت کنند آنان حتی در سنین نوجوانی افرادی خواهند بود که خوداتکا رفتار می کنند. جرات ورزی برای تصمیم گیری، به کودکان کمک می کند کنترل زندگی خود را به دست بگیرند و قدرتمندانه رفتار کنند. والدین باید بکوشند از نگرانی های خود بکاهند.

برای اینکه کودکان این توانایی را دارند که بین دو چیز مثبت یکی را انتخاب کنند؛ انتخاب هایی که کمتر پیامد منفی قابل توجهی داشته باشند. کودکان با بزرگ شدن و شناخت بیشتر پیدا کردن نسبت به خود و جهان اطراف خود و کسب دانش و مهارت توانا می شوند به جای انتخاب از بین دو گزینه از میان چندین گزینه، یک گزینه را انتخاب کنند.
 

درس دوم - برنامه ریزی برای پول خرج کردن

برنامه‌ریزی ماهیت آینده نگرانه دارد؛ یعنی با برنامه ریزی، شخص قصد می‌کند کاری را در آینده انجام دهد. برای آنکه افراد به برنامه ریزی کردن اهمیت بدهند، به دانش و مهارت نیاز دارند. افزون بر این، برنامه ریزی باید به مثابه عادت فکری برای فرد درآید. بنابراین، می توان گفت برنامه ریزی به دانش و مهارت نیاز دارد، ولی انجام دادن برنامه ریزی نیازمند آن است که شخص به آن نگاه مثبت داشته باشد و برنامه ریزی را آغاز کارهایش قرار دهد.

روی هم رفته، افراد از سنین پیش دبستانی آمادگی برای برنامه ریزی آگاهانه را دارند. از این رو، خانواده ها نباید منتظر بمانند تا در سنین بالاتر به فرزندانشان شیوه برنامه ریزی کردن را بیاموزند. برنامه ریزی برای پول خرج کردن مانند سایر مهارت‌ها از سنین پیش از مدرسه و مدرسه قابل آموزش است. آموزش برنامه ریزی برای پول خرج کردن در سنین تحصیلات دوره ابتدایی رفتار مدیریت پولی دانش آموز را شکل می دهد. این نوع آموزش، الگویی را در ذهن یادگیرنده ایجاد می کند. او بر اساس الگوی ایجاد شده خواهد توانست برای پولی که در اختیار دارد برنامه های مختلفی را در نظر بگیرد.

فرزند شما می تواند بر پایه آموخته هایش بخشی از پول خود را پس انداز کند، بخشی را برای هزینه هایش در نظر بگیرد و قسمتی دیگر را با یک یا چند عضو از خانواده به اشتراک بگذارد. در این درس، فرزند / فرزندان شما خواهند آموخت که پول کمیتی است که مقدار آن محدود است. همان طور که دانش آموزان در مدرسه می آموزند که آب، نفت، جنگل و نظایر این ها منابع محدودی هستند. درک این موضوع که پول، کمیتی است که مقدار آن محدود است، به شخص یاری میکند به صورت حساب شده با آن رفتار کند.

درس سوم - کسب پول

بزرگسالان باید برای برآورده کردن نیازهای اساسی زندگی و سایر نیازها تلاش کنند و از طریق کار شرافتمندانه و شایسته پول کسب کنند. منظور از تلاش شرافتمندانه و شایسته، تلاشی است که انجام دادن آن به ارزش انسانی شخص بیفزاید. کسب پول از طریق کلاه‌برداری، رشوه، اختلاس، راى ناحق دادن و نظیر این‌ها به افزایش فضیلت انسانی یاری نمی رساند. به هر روی، باید کودکان را آگاه کرد که کسب پول برای تامین نیازهای زندگی، کار بزرگسالان است ولی راه‌هایی هم وجود دارد که آنان می توانند پول به دست آوردن را تمرین کنند.

افزون بر این، کودکان باید دریابند پولی که والدین یا اعضای خانواده آنان کسب می کنند، نامحدود نیست. آموزش کسب پول به فرزندان از سنین کودکی به آنان کمک می کند رابطه میان کار کردن و کسب پول را درک کنند. به نوبه خود، چنین درکی به کودکان کمک می کند رابطه میان کسب پول و درآمد را بفهمند.

کودکان کارهایی را در منزل به حسب وظیفه عضو خانواده بودن انجام میدهند و باید آنان را برای انجام این کارها مسئول دانست. شما میتوانید به فرزندانتان کارهای اضافه ای برای انجام دادن بدهید که انجام آنها جزء وظایف ایشان نیست. با فرزند یا فرزندانتان بر سر انجام دادن کارها به توافق برسید و برای کاری که باید انجام بدهند پولی اختصاص بدهید و در پرداخت پول خوش قول باشید. این کار سبب می شود کودکان تفاوت بین مسئولیت مشترک در خانه و مسئولیت انجام دادن کارهای اضافی را دریابند.
فرزند یا فرزندانتان برای رسیدن به مفهوم کسب پول و به دست آوردن آن، فرصت خوبی برای برنامه ریزی مالی خواهند داشت.

یادآوری این نکته مهم است که به کودکان باید آموخت پول عیدی، جزء پول کسب شده نیست؛ چون برای به دست آوردن آن تلاش مسئولانه ای صورت نگرفته است. در عین حال، به کودکان باید یادآور شد که برای پول عیدی خود می‌توانند برنامه ریزی مالی بکنند و به صورت حساب شده با آن رفتار کنند.
 

درس چهارم - پول چیست؟

پول به هر شیئ‌ای اطلاق می شود که بتوان بر اساس آن خدمت یا کالایی را خریداری یا قدرتی را اعمال کرد. در طول تاریخ از شیءهای مختلفی به مثابه پول استفاده شده است. طلا و نقره از فلزاتی بوده اند که از آنها برای مبادله استفاده می شده است.
امروزه، بیشترین حجم پول مورد استفاده در تمامی کشورهای دنیا، پول فیات است. فیات پولی است که ارزش ذاتی ندارد و کنترل ارزش آن در اختیار حکومت است.

لغت شناسان بر این باورند که واژه پول، همان پولیس است. پولیس، پولی بوده است که از مس ساخته می شد. برخی بر این باورند که کلمه پولیس در آغاز در فنیقیه وضع شده و از آنجا به کشورهای دیگر رفته است و کلمه فلوس، که هنوز در برخی کشورهای خاور نزدیک و خاورمیانه مصطلح است، همین پولیس است و کلمه پول، که در زبان فارسی هم رایج است، از پولیس گرفته شده است.
 

درس پنجم - درآمد و برنامه ریزی برای خرج کردن

کودکان از دوره ابتدایی و از آن به بعد استعداد و توانایی مورد نیاز برای مدیریت مقدار اندکی از پول را دارند. آنان می توانند پولی را که در اختیار دارند برای مقاصد گوناگونی کنار بگذارند. موضوع درآمد و برنامه ریزی از موضوع های بسیار مهمی هستند. درآمد دستمایه اولیه برای برنامه ریزی کردن و همچنین، برنامه ریزی کردن، مهارتی برای رسیدن به کسب درآمد است.

بنابراین، این دو موضوع، در کنار هم کودک را در درک و عمل یاری می کنند. هزینه‌ها، نخستین گام برای درک خرج کردن مبتنی بر برنامه یا بودجه هستند.

اشخاص با مدیریت هزینه های خود در دوره کودکی، برای مسئولیت پذیری مالی در دنیای بزرگسالی آماده می شوند. بزرگسالان که مهارت بودجه ریزی و هزینه مبتنی بر بودجه خود دارند، روابط خانوادگی سالم تری را برقرار و به استحکام اقتصاد خانواده کمک می کنند.
والدین می توانند فرزندانشان را یاری کنند تا از عهده برنامه ریزی مخارج خود بر اساس درآمدی که دارند، برآیند.

درس ششم - مسئولیت پذیری پولی

مدیریت موفق پول، داشتن حساب پول‌های هزینه شده است. برای داشتن مدیریت موفق، کودکان باید از نحوه به دست آوردن پول آگاه شوند. همچنین، شایسته است به کودکان آموخت پول چگونه هزینه می شود و آنان به چه میزانی برای نیازها یا خواسته هایشان پول می پردازند. در این میان، آگاه کردن کودکان نسبت به پس انداز کردن هم حیاتی است.

در کنار ایجاد فرصت درک مسئولیت پذیری پولی، به کودکان کمک خواهد شد مفهوم داشتن حساب هزینه ها را دریابند. روی هم رفته، مجموع این چشم داشت ها و فعالیت ها در مسیر هدایت کودکان برای درک نیاز و کسب مهارت مسئولیت پولی قرار دارند. شکست در نگه داشتن حساب هزینه ها و توازن و یا تراز مالی می تواند فرد را با پیامدهای منفی مواجه سازد.

دانش آموزان نیاز دارند از آثار رفتارهای مالی خود آگاه گردند. از طریق تجارب آموزشی فراهم شده از سوی والدین، مدرسه و معلمان است که کودکان به طور تدریجی می توانند نگرش مسئولانه رفتار کردن با امور مالی خود را شکل بدهند.
 

درس هفتم - پس انداز و سرمایه گذاری

در فرهنگ لغت فارسی عمید، پس انداز این‌طور تعریف شده است: «پس افکند، پس افکنده، اندوخته، ذخیره، پولی که از صرفه جویی در هزینه برای روز مبادا ذخیره کنند.» به نظر آدام اسمیت، عاملی که ما را به پس انداز وادار می کند، همان خواهش نفس مابه بهزیستی و تمایل به بهتر ساختن وضع مادی ماست که از گهواره تا گور با ما همراه است.
پس انداز در واقع «درآمد خرج نشده یا مصرف معوق است.»؛ یعنی میزانی از درآمد ما که آن را خرج نمی کنیم یا اموالی که برای مصرف در آینده کنار می گذاریم.

موضوع حائز اهمیت دیگر، سرمایه گذاری است. در اینجا منظور از سرمایه گذاری، نهادن پول یا به جریان انداختن مقدار معینی از پول در جایی است که پیامد آن کسب سود یا درآمد باشد. بخشی از یادگیری مربوط به مدیریت پولی در بر گیرنده درک و آگاهی از پس انداز و سرمایه گذاری است. ارزش پس اندازها با توجه به نحوه مدیریت پولی یا نحوه سرمایه گذاری امکان دارد تقلیل یابد یا افزایش پیدا کند.

خارج کردن پول از حساب بانکی و به جریان انداختن آن در جای دیگری که بتواند ایجاد سود کند، کودکان را با دنیای جدیدی آشنا می کند. وقتی کودکان در سال های اولیه زندگی با پس انداز کردن و سرمایه گذاری مانوس می شوند، در بزرگسالی با پس انداز و سرمایه گذاری برای دوره پیری و بازنشستگی به راحتی کنار می آیند.

حائز اهمیت است که کودکان بدانند چگونه می توانند سبب رشد پول خود شوند. در عین حال، دانستن این موضوع که همه سرمایه گذاری ها موفق نیستند و امکان شکست دارند نیز برای کودکان مهم است.
 

درس هشتم - خرید مقایسه‌ای

برای قانع شدن جهت انجام دادن کاری یا رسیدن به نقطه اتخاذ تصمیم، نیاز است اطلاعات مورد نیاز را گردآوری و پس از تحلیل اقدام کرد. خرید کردن یک رفتار اساسی در زندگی هر فرد است. بدین دلیل که، خرید کردن با دست کم چهار جنبه از زندگی آدم ارتباط نزدیکی دارد. جنبه هایی نظیر جنبه های احساسی، عاطفی، عقلانی، اجتماعی و سلامت. احساسات و عواطف با خواسته های انسان سروکار دارند.

خریدی که انجام می شود باید بتواند جوابگوی احساسات و عواطف فرد باشد. از سوی دیگر، خرید جنبه عقلانی هم دارد. این جنبه از خرید، فرد را متقاعد می کند در چارچوب معیارهای معینی خرید کند. برای مثال، شخص می تواند هر روز که بخواهد خرید کند، ولی اگر درنگ کند و وقتی خرید کند که کالای مورد نظر به قیمت ارزان تری فروخته میشود، عقلانی عمل کرده است.

خرید کردن جنبه اجتماعی هم دارد. در خرید فرد باید به گونه ای عمل کند که متناسب با حضور اجتماعی او باشد. سرانجام آنکه خرید باید به گونه ای اتفاق افتد که سلامت فرد را به مخاطره نیندازد. برای مثال، فرد تصمیم می گیرد شکلات بخرد باید آن را متناسب با وضعیت جسمانی خود و شرایط کالای تولید شده خریداری کند.

لازم است تا کودکان تفاوت بین نیاز و خواسته را بیاموزند. همچنین، آنان در خواهند یافت آنچه در تلویزیون، گوشی همراه، روزنامه یا در هر رسانه دیگری تبلیغ می شود الزاما بهترین گزینه برای او نیست.

به دیگر سخن، نیاز است خود فرد درباره کالایی که در نظر دارد خرید کند، به بررسی و گردآوری اطلاعات دست بزند.
اگر کودک به این مهارتها مسلح شود، به مصرف کننده‌ای اندیشمند تبدیل خواهد شد. مصرف کننده اندیشمند کسی است که عادت سالم برای هزینه کردن و پرهیز کردن از هزینه های تحمیلی از سوی رسانه ها و اطرافیان دارد.